Ga direct naar: Inhoud
-
Demonstratie Lages Comite Amsterdam (1952) - Nationaal Archief - Wim Consenheim/ Anefo
Activiteiten
Lezing

Digitaal onderzoek legt rol van emoties in politieke debatten over de Tweede Wereldoorlog bloot

Wat voor rol speelden emoties tijdens politieke debatten over de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog in de periode 1945 – 1989?

Deze vraag onderzocht Milan van Lange met behulp van computerondersteunde text mining in zijn proefschrift ‘Ingeprente Emoties: Een computer-ondersteunde analyse van oorlogsgerelateerde emoties in Nederlandse parlementaire debatten, 1945–1989’. Zijn onderzoek laat zien hoe het gebruik van digitale bronnen in historisch onderzoek tot nieuwe inzichten kan leiden. Door onderzoeksmethodes uit de Digital Humanities te gebruiken bij het analyseren van naoorlogse parlementaire debatten nuanceert Van Lange het bestaande beeld dat deze debatten vanaf de jaren zeventig alleen maar emotioneler werden. Hij voerde zijn onderzoek uit aan het NIOD en promoveert op 10 december 2021 om 10.15 uur aan de Universiteit Utrecht.

Emoties in debat over de oorlog van alle tijden

Uit het onderzoek van Milan van Lange blijkt dat in de debatten in de Eerste en Tweede Kamer in de vroege jaren vijftig al een grote rol was weggelegd voor emoties, en dat er veel te doen was over slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en hun lijden. Die emoties werden vaak geuit en speelden in al die debatten een grote rol. “Emoties in oorlog gerelateerde debatten zijn van alle tijden, al veranderde de manier waarop ze werden geuit en ingezet wel,” aldus Van Lange. Zo spraken parlementariërs in de late jaren veertig en de jaren vijftig vaak vanuit eigen ervaring over de oorlog. “In de debatten brengen zij vaak emotionele voorbeelden ter sprake uit hun eigen omgeving om de ernst van de zaak te benadrukken. Je ziet dit veranderen in de jaren zestig en zeventig. De persoonlijke beschrijvingen van leed maken plaats voor meer algemene beschrijvingen of beoordeling van emoties. Heel concreet sprak een parlementariër in jaren vijftig over de erbarmelijke omstandigheden waarin een neef uit Zandvoort leefde, en werd twintig jaar later gesproken over het verdriet dat nog steeds gevoeld werd in de maatschappij. Dat taalgebruik wordt naarmate de tijd voortschrijdt afstandelijker: het blijft emotioneel maar het wordt minder persoonlijk.”

Verrijking historisch onderzoek door gebruik innovatieve methodes

Door computer-ondersteunde text mining te gebruiken om emotionele expressies te identificeren in duizenden gedigitaliseerde historische bronnen, analyseerde Van Lange niet alleen of emoties een rol speelden, maar ook hoe ze werden geuit in parlementaire debatten over mensen die de langetermijneffecten van de oorlog aan den lijve ondervonden: oud-collaborateurs en oorlogsmisdadigers, het voormalig verzet en verschillende groepen oorlogsslachtoffers.

‘Ingeprente Emoties’ laat daarbij zien hoe historisch onderzoek verrijkt kan worden door bronnen, methoden, en ideeën afkomstig uit verschillende disciplines: van de sociale psychologie tot aan de computerlinguïstiek. ‘Ingeprente Emoties’ vormt een originele bijdrage aan methodologische innovatie in het historisch onderzoek – iets dat steeds relevanter is in de context van de toenemende digitalisering van historische archieven en de groeiende beschikbaarheid van digital-born data.

Onderzoek op het gebied van Digital Humanities bij het NIOD

Per 1 oktober 2021 is Milan van Lange bij het NIOD aangesteld als post-doctoraal onderzoeker op het werkterrein van Digital Humanities. Deze positie moet bijdragen aan het opbouwen van meer en diepgaande expertise op het gebied van het vormen en het gebruik van digitale en gedigitaliseerde bronnen. De afdeling Onderzoek wil het onderzoek nieuwe impulsen geven door gebruik te maken van digitale collecties, die beheerd worden door de afdeling Collecties en Diensten en andere digitale collecties op het onderzoeksgebied, en het toepassen van nieuwe methoden voor onderzoek.

Milan van Lange werkt momenteel in het project ‘Oorlog uit Eerste Hand: Oorlogsbrieven (1935-1950) van het NIOD digitaal’. Dit project draait om de digitalisering van een waardevolle collectie oorlogsbrieven uit de periode van vlak voor, tijdens en na de Duitse bezetting van Nederland. Daarnaast wordt er een gestructureerde, wetenschappelijke dataset gecreëerd die in onderzoek gebruikt kan worden voor de toepassing van bijvoorbeeld kwantitatieve tekstanalyse.

Deel deze pagina
Schrijf u in voor onze nieuwsbrief
Volg ons op
NIOD
Herengracht 380
1016 CJ Amsterdam
020 52 33 800
Openingstijden studiezaal
  • Di - Vr09:00 - 17:30 u
  • Gesloten op maandag