Ga direct naar: Inhoud
-
Nieuws

NIOD neemt afscheid van Hoofd Onderzoek Peter Romijn

Gepubliceerd op 05 juli 2022
Op woensdag 29 juni nam collega Prof. dr. Peter Romijn vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd afscheid van het NIOD. Hij gaf tijdens een feestelijke middag in het BIMHUIS in Amsterdam een afscheidsrede. Directeur Martijn Eickhoff blikt terug op deze rede en op Peters loopbaan aan het NIOD.

In zijn drukbezochte afscheidscollege Leven met de vijand reflecteerde Peter Romijn op de betekenis van ‘de vijand’ in ons denken en doen. Het onderwerp van zijn college is gezien de oorlog in Oekraïne actueel, maar stelde hem ook in staat terug te blikken op de belangrijkste thema’s uit zijn brede wetenschappelijke oeuvre: collaboratie en de bestraffing daarvan, kwaadaardig bestuur, maatschappelijke mobilisatie en demobilisatie, het Nederlandse optreden in Srebrenica, de Holocaust in Nederland, en de Nederlandse houding ten opzichte van de Indonesische revolutie.

Romijn liet aan de hand van deze thema’s zien hoe onderzoek doen naar de historische vijand steeds weer vraagt om rekenschap te geven van waar je zelf voor wilt staan. Tegen die achtergrond blikte Romijn ook terug op zijn eigen ervaringen met het publieke debat. Historisch onderzoek, zo constateerde hij, kan oude tegenstellingen weer oproepen of zelfs versterken. Historisch onderzoek leidt niet vanzelfsprekend tot verzoening en verbinding. Het vraagt van de historicus dan ook ‘professionaliteit, in de vorm van expertise, ervaring en empathie’.

Vier decennia NIOD

Romijn, die in Groningen geschiedenis studeerde, heeft bij het NIOD een indrukwekkende staat van dienst. In de bijna veertig jaar dat hij aan het NIOD verbonden was, volgden nieuwe werkzaamheden, functies en publicaties elkaar in rap temp op. Hun samenhang is evident. Klassieke nationale NIOD thema’s als oorlog, bezetting en collaboratie verbond Romijn met vragen rond het functioneren van openbaar bestuur in tijden van crisis, terwijl zijn focus steeds transnationaler werd, en ook koloniale kaders en (massaal) geweld ging bestrijken.

In 1985 werd Peter Romijn benoemd tot wetenschappelijk medewerker van het toenmalige RIOD. Ondertussen werkte hij door aan zijn proefschrift Snel, streng en rechtvaardig: de afrekening met de ‘foute’ Nederlanders. Hij bestudeerde daartoe de naoorlogse berechting van Nederlanders die steun hadden verleend aan het Duitse bezettingsregime. In 1989 promoveerde hij. Vervolgens voerde hij samen met Jan Bank de eindredactie van het slotdeel van het geschiedwerk van Loe de Jong over Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, deel 14 (1991).

Hoofd Onderzoek en hoogleraar

In 1996 werd Romijn hoofd onderzoek en adjunct-directeur van het NIOD. Samen met Hans Blom was Peter Romijn tussen 1996 en 2002 eindverantwoordelijk voor het onderzoek naar de val van de enclave Srebrenica, dat in opdracht van de Tweede Kamer verricht werd. In 2002 werd Romijn ook hoogleraar bij de leerstoelgroep Nederlandse Geschiedenis van de UvA met als leeropdracht de geschiedenis van het openbaar bestuur in tijden van oorlog en crises. Hij begeleidde meer dan 20 promovendi en leidde talloze studenten op.

In 2006 publiceerde Romijn het boek Burgemeesters in Oorlogstijd over het lokaal bestuur in Nederland tijdens de Duitse bezetting. In 2008 financierde NWO het grote project Erfenissen van Collaboratie, dat Romijn samen met onder anderen collega Ismee Tames opzette en uitvoerde. In dit project onderzochten zij op welke manieren Nederlanders die tijdens de bezetting ‘fout’ waren geweest na de Tweede Wereldoorlog weer in de samenleving geïntegreerd of juist uitgesloten werden.

Romijn onderzocht in zijn werk steeds bredere en internationalere thema’s, en hij nam het NIOD daar in mee. In 2010 fuseerde het NIOD met het Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies (CHGS), waarmee de uitbreiding van de klassieke NIOD-kaders nu ook op instituutsniveau een feit was. In 2018 werd ook het Expertisecentrum Restitutie, dat onafhankelijk onderzoek doet naar cultuurgoederen geroofd en verworven tijdens het naziregime en in koloniale context, bij het NIOD ondergebracht.

Politici en bestuurders tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog

Het boek De lange Tweede Wereldoorlog Nederland 1940-1949, dat in 2020 verscheen, is een belangrijke mijlpaal in het oeuvre van Romijn. Hij beschrijft hoe zowel de Nederlanders als de bevolking van de Indonesische Archipel gedurende de gehele jaren veertig bezetting en repressie, genocide en oorlogsmisdrijven meemaakten en hoe hun lot onlosmakelijk met elkaar was verbonden. Vanaf 2017 nam Romijn deel aan Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950, een gezamenlijk onderzoeksprogramma KITLV, NIMH en NIOD.

Samen met Remco Raben schrijft hij in dat kader het boek Talen van geweld. Stilte, informatie en misleiding in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949, waarin zij onderzoeken hoe het oorlogsgeweld en de talrijke uitwassen in de jaren 1945-1949 werden besproken, verzwegen, doorgegeven, gemanipuleerd en politiek gebruikt. Hoe kon er in de jaren 1945-1949 een politieke en bestuurlijke cultuur ontstaan waarin grootschalig geweld jegens Indonesiërs werd getolereerd en zelfs gestimuleerd?

Een internationaal academisch netwerk

In de loop van 4 decennia bouwde Peter Romijn een imposant internationaal netwerk op. Dit bleek, naast zijn bijdragen in diverse door de EU gefinancierde projecten, onder andere uit zijn vele fellowships en gastdocentschappen. In 2014-2015 was hij Gastprofessor bij de Friedrich Schiller Universität Jena; in 2013 bezette hij de Queen Wilhelmina Chair for Dutch Studies van de Columbia University in New York City; in 2012 was hij Senior Visiting Fellow bij de Australian National University Centre for European Studies in in Canberra; in 2010 was hij Senior Visiting Fellow bij de Columbia University in New York; in 2006 was hij Senior Visiting Fellow bij de Modern European History Research Centre van de Oxford University; en in 2003 and 2007 was hij Senior Visiting Fellow bij het Remarque Institute van de New York University.

Als hoofd onderzoek en adjunct-directeur van het NIOD heeft Romijn met zijn rijkdom aan kennis en ideeën, zijn generositeit, netwerk en collegialiteit gezorgd voor een interdisciplinair wetenschappelijk klimaat waarin onderzoekers tot bloei komen en elkaar stimuleren. We hebben als zijn collega’s op het NIOD de aldus gecreëerde constante hoge kwaliteit van onze wetenschappelijke output lang als bijna vanzelfsprekend ervaren. We zijn Peter daar dankbaar voor en prijzen ons gelukkig dat we er nog lang de vruchten van zullen plukken.  

Deel deze pagina
Schrijf u in voor onze nieuwsbrief
Volg ons op
NIOD
Herengracht 380
1016 CJ Amsterdam
020 52 33 800
Openingstijden studiezaal
  • Di - Vr09:00 - 17:30 u
  • Gesloten op maandag