NIOD neemt afscheid van Johannes Houwink ten Cate
Johannes promoveerde in 1996 op zijn proefschrift 'De Mannen van de Daad' en Duitsland, 1919-1939. Het Hollandse zakenleven en de vooroorlogse buitenlandse politiek. Van 2002 tot 2017 bekleedde hij aan de Universiteit van Amsterdam de leerstoel Holocaust- en Genocidestudies. Als hoogleraar begeleidde en beoordeelde hij meer dan 150 scripties en begeleidde hij 12 promovendi.
In 2003 werd hij benoemd tot Directeur van het Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies. Hij speelde een belangrijke rol in de verbreding van het onderzoeksveld van het NIOD van het bestuderen van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust tot het onderzoek van recente genocides.
Over genocide schreef hij verschillende artikelen, en hij was co-redacteur van de bundel The Genocide Convention. The Legacy of 60 Years (Martinus Nijhoff Publishers 2012). Johannes schreef ook verschillende publicaties over het verzet in Nederland. In 2018 verscheen het door hem en Bob Moore bewerkte Het geheime dagboek van Arnold Douwes, jodenredder (Boom Uitgevers 2018). Het boek werd in het Engels vertaald en zal ook in het Hebreeuws gepubliceerd worden.
Dankzij de fusie van het oude NIOD met Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies in 2010, waarna NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies ontstond, is deze verbreding gemeengoed geworden. Dit heeft tot belangrijke wetenschappelijke innovatie geleid, en ook tot verbreding van het maatschappelijk draagvlak van het NIOD.
Na zijn terugtreden als directeur van het Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies hield Johannes zich weer vaker bezig met het bestuderen van de Holocaust. Hij deed onderzoek naar urgente thema’s als het Demjanjuk proces, rechtszaken over genocides, het verbod op de verspreiding van Mein Kampf, en de Nederlandse herinneringscultuur. Hij was veelvuldig aanwezig in de dagbladpers en ook in historische documentaires, zoals bijvoorbeeld in de documentaire ‘De Sobibor Tapes - de vergeten interviews van Jules Schelvis’ uit 2021.