'Westerborkfilm': Restauratie, tentoonstelling en onderzoek
Reconstructie en restauratie ‘Westerborkfilm’
De film en productiedocumenten zijn werelderfgoed. In 2017 zijn ze opgenomen in het UNESCO Memory of the World Register. Hieruit kwam de verplichting voort om de kennis over de film te maximaliseren. Hierop heeft het NIOD het initiatief genomen voor een zoektocht naar de camera-originele beelden, die is uitgevoerd door beeldonderzoeker Gerard Nijssen.
De intensieve naspeuringen hebben veel oorspronkelijk materiaal, van hogere kwaliteit, opgeleverd, met name van een aantal sleutelscenes. Hiertoe behoort ook de zeldzame en meest bekende scène van de film: het instappen en vertrek van de deportatietrein van 19 mei 1944. Hieruit kan ook worden afgeleid wat de volgorde van draaien is geweest. Daarnaast is ook een onbekend kort fragment opgedoken.
Alle versies van de ‘Westerborkfilm’, ruim acht uur materiaal in 23 filmblikken, zijn bij elkaar gebracht. Het beeldmateriaal is daarna onderzocht, geselecteerd en zorgvuldig gerestaureerd in opdracht van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, met subsidie van de Rothschild Foundation Hanadiv Europe. Alle unieke scènes van de hoogste kwaliteit zijn geselecteerd samengevoegd tot één geheel. Hoogwaardige scanning en restauratie heeft opgeschoonde en stabiele beelden opgeleverd met meer details.
Bekijk hier de compilatie gerestaureerde Westerborkfilm.
Boek en identificering personen op filmbeelden
Auteurs Koert Broersma en Gerard Rossing schreven het boek Kamp Westerbork gefilmd. In dit boek worden eerdere conclusies tegen het licht gehouden. Bij dit nieuwe onderzoek kwamen vele opmerkelijke feiten naar voren. Mede dankzij de gerestaureerde beelden was het mogelijk om 13 personen te identificeren die met de transporten van 15 maart 1944 en 19 mei 1944 in Westerbork arriveerden of vanuit dit kamp werden gedeporteerd.
Achtergrond ‘Westerborkfilm’
In 1944 zijn door Rudolf Breslauer in opdracht van Kampcommandant Albert Konrad Gemmeker opnames gemaakt ten behoeve van een film over het leven in kamp Westerbork. De film is nooit opgeleverd in de vorm die de opdrachtgever voor ogen had. Het meeste materiaal is na de oorlog als geconfisqueerd bezit in handen gekomen van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (nu NIOD), dat het in 1958 in depot gaf bij het Filmmuseum. Uit dit materiaal is vele malen geput voor filmdocumentaires en tv-uitzendingen.
In 1986, toen het NIOD besloot alle filmmateriaal bij de Rijksvoorlichtingsdienst in beheer te geven, is daar het Westerborkmateriaal bij elkaar gezet in vier aktes. Deze zijn nadien als 'de Westerborkfilm' gecatalogiseerd, en sinds 1997 in beheer bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, als rechtsopvolger van de Rijksvoorlichtingsdienst. De ‘Westerborkfilm’ werd in 2017 toegevoegd aan het Unesco Memory of the World Register.
Samenwerkingsprogramma ‘Westerbork, gevangen op film’
De tentoonstelling op het kampterrein is onderdeel van het meerjarige programma Westerbork, gevangen op film. In dit programma, dat tot doel heeft het verhaal van de Westerborkfilm in al zijn gedaantes te vertellen, werken samen: Beeld en Geluid, Herinneringscentrum Kamp Westerbork, het NIOD, Unesco Memory of the World Comité Nederland en het Nationaal Holocaust Museum i.o..