1945 De afrekening
Terugblik op het jaar 1945, 75 jaar na de bevrijding:
1945 was het jaar van de bevrijding, van de feestelijke intochten van de geallieerde troepen, van de tomeloze vreugde in Hollandse straten. Toch was het geen jubeljaar, want daarvoor was er te veel om over te treuren. Zo vielen er duizenden doden in het westen als gevolg van de hongersnood en waren talloze gezinnen in rouw vanwege de meedogenloze represailles van de bezetter. Bovenal zorgde het vergeefs wachten op geliefden die niet terugkwamen voor veel verdriet. In mei drong langzamerhand het besef door dat uit de joodse gemeenschap 102.000 onschuldige mensen om hun afkomst waren vermoord in de vernietigingskampen.
Het was een bevrijding waar een zwarte wolk boven hing. Een die zich afspeelde in een sfeer van chaos. Er vielen een paar honderd doden bij schietpartijen tijdens het gezagsvacuüm in de meidagen. Op straat werden NSB'ers naar kampen gesleept en zogeheten moffenmeiden openbaar vernederd en kaalgeknipt. Het duurde lang voor Nederland weer op een ordelijke samenleving begon te lijken. Er was nauwelijks transport, de verwoestingen waren gigantisch en van economisch herstel was nog geen glimp waar te nemen. Tot slot ontstond in Nederlands-Indië een nieuw probleem: nationalisten riepen de onafhankelijke republiek Indonesië uit en in de steden ontvlamde een gewelddadige revolutie.
Bevrijding, jazeker, maar in het jaar waarin Nederland zijn vrijheid terugkreeg, groeiden de problemen de inwoners boven het hoofd.
Met dit afsluitende deel over het laatste oorlogsjaar is de reeks Levens in bezet Nederland voltooid.
Over de auteur
Ad van Liempt (1949) is journalist, auteur en tv-programmamaker. Als een van de grondleggers van Andere Tijden putte Ad Van Liempt voor deze publicatie uit verschillende televisiedocumentaires over de bezetting van Nederland en Nederlands-Indië.
Zesdelige reeks
1945. De afrekening, is het laatste deel van de zesdelige reeks over Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. De serie wordt gerealiseerd door uitgeverij Spectrum samen met het NIOD, Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. Vanaf 2015, 75 jaar nadat Nederland werd bezet, is er jaarlijks een boek verschenen dat de gebeurtenissen van één oorlogsjaar nauwkeurig beschrijft. Eerder verschenen:
- 1940. Verwarring en aanpassing van Wichert ten Have
- 1941. Het masker valt van Robin te Slaa
- 1942. Oorlog op alle fronten van Erik Schumacher
- 1943. Onderdrukking en verzet van Elias van der Plicht
- 1944. Verstoorde verwachtingen van Jan van Oudheusden en Erik Schumacher.
