Promotie van Nienke Altena aan de UvA
Haar onderzoek richt zich op de specifieke werking van het Nederlandse middelbaar onderwijs onder het Duitse bezettingsbestuur 1940-1945. Het proces van de totstandkoming, invulling en uitvoering van het onderwijsbeleid staat hierbij centraal. De bestuurspraktijk in het onderwijs wordt zichtbaar via analyse van onderlinge interactie en dynamiek.
De Duitse bezetting zette het Nederlandse bestuur en onderwijs onder toenemende druk van politieke, bestuurlijke en materiële aard. De machtsverhoudingen wijzigden met het aantreden van de Duitse bezetter en daarmee transformeerden ook de informele bestuurlijke processen. Op elk bestuurlijk en maatschappelijk niveau maakte men doelbewust gebruikt van de eigen positie, waarbij formele en informele middelen werden ingezet om onderwijsbeleid te beïnvloeden. Dat was veelal gericht op de verwezenlijking van onderwijsdoelstellingen en op het behoud of uitbreiding van bestaande rechten en verworvenheden. Het ‘Nederlands belang’ werd op veel verschillende manieren geïnterpreteerd en viel in veel gevallen samen met de eigen agenda.
Het zwaartepunt van interactie verschoof tijdens de bezetting vanaf eind 1941 geleidelijk van het centrale niveau van het departement van Onderwijs naar een steeds lager niveau. Deze verschuiving leidde, in lijn met de theorie van socioloog Cor Lammers, tot een directer en minder efficiënt bestuur. Dit resulteerde in een afname van zowel de baten voor de bezetter (meer onrust en onvrede) als de leefbaarheid van de bevolking (meer conflicten, onzekerheid en spanningen). Dit onderzoek laat de complexe realiteit zien van een veelzijdig werkveld in een roerige periode waarin belanghebbenden, elk met hun eigen agenda, actief probeerden invloed uit te oefenen op onderwijsprocessen.
Wil je erbij zijn of de promotie live volgen? Dat kan via de website van de UvA.
